Vùng núi Tây Bắc không chỉ được biết đến với vẻ hoang sơ của rừng núi mà còn có rất nhiều món đặc sản với hương vị rất lạ, độc đáo và lạ miệng mà ai đến cũng muốn thử một lần. Đặc biệt có món đặc sản Sơn La với cái tên rất lạ rất nổi tiếng là Chẩm chéo - món chấm truyền thống của người Thái. Chẩm chéo Sơn La sẽ giúp bữa ăn của bạn trông ngon hơn với vị cay cay của ớt, thơm của tỏi và Mắc Khén đã thử là ghiền ngay.
Giới thiệu Chẩm chéo
- Chẩm chéo là gia vị, món chấm không thể thiếu trong các bữa ăn hằng ngày cũng như dùng để đãi khách miền xuôi của người Thái ở Tây Bắc. Không chỉ vậy, mắc khén còn là món ăn vặt khoái khẩu của các anh chị em không chỉ ở Điện Biên, Lai Châu mà còn ở Sơn La rất ưa chuộng.
- Trong tiếng Thái “chẩm” chỉ “thức chấm”, còn “chéo” dùng để chỉ thứ được chế biến từ ớt, tỏi, mùi thơm kết hợp của nhiều loại rau. Trên thực tế có rất nhiều loại “chẩm”, tùy thuộc vào thức ăn gì mà có loại “chẩm” cho phù hợp.
Đặc điểm Chẩm chéo
- Chẩm chéo Sơn La được làm từ muối, mì chính, gừng, tỏi, ớt khô, hạt dồi và gia vị chính không thể thiếu là Mắc Khén.
- Có vị cay của ớt, thơm của Mắc Khén dùng để chấm xôi, các món luộc, đồ nướng, ngon nhất là chấm ăn cùng với các loại quả chua như xoài, mận, ổi…
Nguyên liệu làm Chẩm chéo
- Hạt mắc khén là nguyên liệu bắt buộc phải có thì món Chẩm Chéo mới có mùi vị thơm ngon đặc trưng chỉ có ở Tây Bắc.
- Hạt dồi: 2 đến 3 hạt, nướng thơm
- Ớt tươi, gừng, tỏi, muối hoặc bột canh.
- Rau thơm xanh: Húng dũi, mùi tàu, rau mùi.
Cách làm Chẩm chéo
- Bước 1: Nướng ớt tươi cho héo, để làm bớt vị hăng của ớt nhưng vẫn giữ được vị cay của Chẩm Chéo. Mắc khén rang, xay thành bột.
- Bước 2: Rửa sạch các loại rau thơm. Tỏi bóc vỏ, còn gừng dùng 1 miếng nhỏ thôi, nếu không sẽ át hết mùi thơm của các loại gia vị khác.
- Bước 3: Giã Chẩm chéo: Cho tất cả các nguyên liệu đã chuẩn bị ở bước trên vào cối, giã thật nhỏ, mịn, càng nát càng ngon. Riêng Mắc Khén, chỉ nên cho 1 thìa nhỏ khi giã, số Mắc Khén còn lại chúng ta dùng để trộn thêm vào bát Chẩm chéo khi đã làm xong.
Cách sử dụng và bảo quản
- Chấm xôi.
- Chấm măng luộc, thịt luộc hoặc các món như lòng, dạ dày, gan luộc...
- Cũng giống như muối tôm Tây Ninh, Chẩm chéo có thể chấm với cá loại trái cây như xoài, ổi, mận...
- Bảo quản: Tránh gió, tránh tiếp xúc với ánh nắng mặt trời, đóng hộp kín mỗi khi dùng
Hương vị thơm ngon của Chẩm chéo đã góp phần làm phong phú thêm kho đặc sản miền Bắc và trở thành món ăn không thể thiếu trong mâm cơm của người Thái. Đến thiên đường mua sắm đặc sản Việt Nam bạn sẽ có ngay món Chẩm chéo vừa lạ vừa độc đáo, đã ăn thì nghiện, lâu không ăn thì nhớ, nghiện cái hương vị đặc trưng không đâu có được, nghiện cái thứ gia vị đậm đà, chân chất như chính những con người của núi rừng nơi đây.
Thảo Nguyễn